Kazakistan
'U Kazakistan, quacche vôte chiamate pure Kazakhstan o, cchiù raramènde, pure Cazachistan o Cosacchie jndr'ô tagliáne, (jndr'ô kazake: Қазақстан, Qazaqstan; jndr'ô Russe: Казахстан, Kazakhstán), ète 'nu state transcontinendale, a cavàdde 'mbrà Europe ed Asie, ed ète 'na ex repubbleche de ll'Aunìone Sovieteche. Confine ad est ccu 'a Cine, ad ovest e nord ccu 'a Russie, e a sud ccu alcuni pajèsere de ll'Asie cendrale, cumme 'u Kirghizistan, l'Uzbekistan ed 'u Turkmenistan. Inoltre, ad ovest ète delimitate pe' 'na vanne da lle coste d'u Mar Caspio.
Kazakistan | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
![]() | |||||
Date amministrative | |||||
Nome completo | Repubbleche d'u Kazakistan | ||||
Nome ufficiale | Қазақстан Республикасы Республика Казахстан | ||||
Lènghe ufficiali | Kazake e Russe | ||||
Capitale | Noursoultan (538.000 ab. / 2005) | ||||
Politeche | |||||
Forma de guverne | Repubbleche presidenziale | ||||
Presidende | Kassym-Jomart Tokaïev | ||||
Prime Ministre | Askar Mamine | ||||
Indipendenza | Da ll'URSS, 16 decèmmre 1991 (dechiarate), 25 decèmmre 1991 (recanosciute) | ||||
Trasute jndr'à l'ONU | 2 marze 1992 | ||||
Superficie | |||||
Totale | 2.724.900 km² (9º) | ||||
% delle acque | % | ||||
Popolazzione | |||||
Totale | 16,004,800 ab. (2009) (57º) | ||||
Denzetà | 6 ab./km² | ||||
Nome degli abitanti | Template:AggNaz/Kazakistan | ||||
Sciugrafije | |||||
Continende | Asie, 'na vanne jndr'à ll'Europe | ||||
Fuse orarie | UTC +5/+6 | ||||
Economia | |||||
Valuta | Tenge kazake | ||||
PIL (nominale) | 177,545 milioni di $ (2008) (56º) | ||||
PIL pro capite (nominale) | 11,434 $ (2008) (71º) | ||||
ISU (2007) | 0,804 (ìrte) (82º) | ||||
Varie | |||||
Codici ISO 3166 | KZ, KAZ, 398 | ||||
TLD | .kz | ||||
Prefisso tel. | +7 | ||||
Sigla autom. | KZ | ||||
Inne nazionale | Meniñ Qazaqstanım | ||||
Festa nazionale | 16 decèmmre | ||||
![]() | |||||
Popolazzione Cange
Evoluzione demografeche d'u Kazakistan [1]
- 1993: 17.093.000
- 1996: 16.741.519
- 2001: 14.841.900 (157ª naziune cchiù populose ad 'u munne. Denzetate: 6 ab/km².)
Etnie Cange
Pe approfondimende, 'ndruche 'a vôsce Kazake. |
Gruppe etneche:
Date d'u 1993 e % sus 'a popolazzione[2]
Date d'u 1996 e % sus 'a popolazzioneCite errore: 'U tag apirte <ref>
jè formate male o tène 'nu nome brutte
- Kazake (Qazaq) 46%
- Russe 34,7%
- Ucraine 4,9%
- Tedesche 3,1%
- Uzbeke 2,3%
- Tartare 1,9%
- Otre 7,1%
- Tagliáne (365 cirche proveniènde da ll'immigrazione ottocendesche jndr'à Crimee)
- Kirghise
- Dzungar
- Karatau
Date d'u 2008 e % sus 'a popolazzioneCite errore: 'U tag apirte <ref>
jè formate male o tène 'nu nome brutte
Releggione Cange
Sciugrafije polìteche Cange
'U Kazakistan ète scucchiáte jndre 14 provinge (oblystar, ad 'u singolare oblysy) e 3 cetate a statute speciale (les qala e ad 'u singolare qalasy); le provinge sonde pure a llòre vôte scucchiáte jndre destritte (audandar).
Le ttré cetate aca tènene 'nu statute speciale sonde:
- Almaty, l'andìche capitale, (jndr'à ll'epoche sovieteche chiamate Alma-Ata)
- Nur-Sultan, 'a nuève capitale
- Baikonur (Bayqongyr), cetate d'ô spazie
Provinge d'u Kazakistan Cange
Le 14 provinge sonde:
Destritte d'u Kazakistan Cange
Le provinge sonde a proprije vôte scucchiáte jndre audan.
Pe approfondimende, 'ndruche 'a vôsce Categorije:Destritte d'u Kazakistan. |
Polìtche Cange
Polìtche 'nterne Cange
'U Kazakistan ète 'na dittature assaje personalisteche, ccrejète e guidate da Nursultan Nazarbayev. Le organe funnamendàle d'ô State sonde 'u presidende, de fatte vitalizie, 'u quale esercite putere esecutive, leggislative e giudiziarie derette; 'u senate, nnumenàte da 'u presidende e da lle Ende amministrative d'u luèche; 'a Majilis, specie de camere vasce dotate de putere specificamènde conzultive; 'a Corte costituzionale, de esclusive nomine presidenziale. 'Mbrà lle provvedimènde cchiù 'nderessande ca s'honne ccu signale ce sonde quidde ca favoriscone economecamènde jndre 'nu mode granne assaje 'u riendre de le kazake da ll'estere ed 'a foreascite de le russe ca èrene a soje timbe immigrate aqquà. Grazzie a quiste iniziative jndr'ô gire de piche anne l'etnie kazake, da minoretarije ca ère, jè divendate maggioretarije.
Polìteche estere Cange
'U Kazakistan ha svolte jndre quiste anne 'na polìteche estere basate sus 'a cautele ed 'u pragmatisme: ce da 'na vanne ha pundate assaje sus a relaziune de 'nu bbuène vicinate ccu 'a Russie, da ll'otra vanne non g'hàve pe' nnijende disdegnate collaboraziune sostanziale ccu otre putènze accume lle Statère Aunìte ed 'a Cine. Pure da 'u punde de viste miletare, quiste Paise ha sottoscritte accorde sije ccu 'a Russie ca ccu le Statère Aunìte.
Letterate 'mbortande Cange
- Khwaja Ahmad Yasavi (1106 - 1166), poete e Sufi
- Boukar J. Kalkaman (1668 - 1781), poete
- Bukhar-zhirau Kalmakanov (1693 - 1789), poete
- Ibrahim Altynsarin (1841 - 1889), screttore
- Abaj Kunanbaev (1845 - 1904), poete
- Jambyl Jabaev (1846 - 1945), poete
- Shakarim Kudaiberbiev (1858 - 1931), poete
- Alikhan Bokeikhanov (1866 - 1937), screttore
- Akhmet Baytursinuli (1873 - 1937), poete e screttore
- Mirjaqip Dulatuli (1885 - 1935), poete e screttore
- Jusupbek Aimautov (1889 - 1931), screttore
- Sultan Mahmud Toraygirov (1893 - 1920), poete e screttore
- Magjan Jumabaev (1893 - 1938), screttore, pubbleciste, funnatore d'a letterature kazake muderne
- Ilias Jansugurov (1894 - 1938), screttore
- Beimbet Mailin (1894 - 1938), screttore
- Saken Seifullin (1894 - 1939), poete e screttore
- Muhtar Auesov (1897 - 1961), screttore
- Sabit Mukanov (1900 - 1973), poete e screttore
- Gabit Musrepov (1902 - 1985), screttore, drammaturghe
- Gabiden Mustafin (1902 - 1985), screttore
- Baurzhan Momyshuly (1910 - 1982), screttore
- Ilyas Esenberlin (1915 - 1983), screttore
- Muqagali Maqatayev (1931 - 1976), akyn, poete
- Qabdesh Jumadilov (1936), screttore
- Oljas Suleimenov (1936), poete
- Muhtar Shahanov (1942), screttore
- Bakhytzhan Kanapyanov (1951), poete
Forze armate Cange
Pe approfondimende, 'ndruche 'a vôsce Forze armate d'u Kazakistan. |
Le forze armate d'u Kazakistan sonde comboste da cirche 47.000 crestiáne, 'mbrà cui truppe de terre ed aviazione. 'U Paise, pure ce tène 'nu sbocche sus 'u Mar Caspio, non ge tène 'na marine miletare. Da 'u pundo de viste organizzative, le forze armate sonde scucchiáte jndre quàtte destritte.
Sport Cange
- Calce
- Federazione calcisteche d'u Kazakistan (fonde 1996), 44 Abai Street 480072 Almaty (tel. 73272-674492 Fax 73272-671885)
- Ceclisme
- Astana Team, famuse team ceclisteche de cui ha fatte parte, fine ad 'u 2010, Alberto Contador
Bibbliografije essenziale Cange
- A. Bombaci, La letteratura turca, Sansoni-Accademia, Firenze-Meláne 1969
- G. Scarcia, Storia della letteratura turca, Fratelli Fabbri, Meláne 1971
- AA.VV., Imperi delle steppe. Da Attila a Ungern Khan, prefazione di F. Cardini, centro studi "Vox Populi", Pergine 2008
- Steve LeVine, Il petrolio e la gloria. La corsa al dominio e alle ricchezze della regione del Mar Caspio, traduzione di Enrico Monier, collana Inchieste, il Sirente, Fagnano Alto, 2009, XXXII-512 pp., ISBN 978-88-87847-15-4.
- Sugli Italiani del Cazachistan (ivi deportati dalla Crimea nel periodo staliniano) v.: Giulia Giacchetti Boiko e Giulio Vignoli, L'olocausto sconosciuto. Lo sterminio degli Italiani di Crimea, Settimo Sigillo, Rome, 2008.
Note Cange
Otre prugette Cange
- Uicchimedie Commons tène files multimediale sus Kazakistan
Collegaminde fore a Uicchipèdie Cange
- Kazakistan sus a Open Directory Project (Segnala sus a DMoz 'nu collegamende ca cendre cu l'argomende "Kazakistan")
- Schede d'u Kazakistan da 'u site Viaggiare Secure - Site curate da 'u Ministere de lle Estere e da ll'ACI
- www.kazakhstanlive.com - Notizie da 'u Kazakhstan jndr'ô 'Nglise
- Conzolate onorarije d'a Repubbleche d'u Kazakhstan jndr'à reggione Piemonte
- Ambasciate d'u Kazakstan jndr'à Itaglie
Comunetate de le Statère 'Ndependente (CSI) | ||
---|---|---|
Armenie · Azerbaigian · Russie Vianghe · Kazakistan · Kirghizistan · Moldavie · Russie · Tagikistan · Turkmenistan · Ucraine · Uzbekistan |